Evrende gerçekleşen bütün her şey belirli kurallar çerçevesinde gerçekleşir. Allah’ın koyduğu bu yasaları din kültürü dersinde biz üçe ayırmakta ve bunlara evrensel yasalar demekteyiz. Toplumsal yasalar da evrensel yasalar arasındadır. Bu yazıda toplumsal yasalara değinecek ve konuyla ilgili örnekler vereceğiz. Ardından birkaç soruyla öğrendiklerimizi pekiştireceğiz.
Evrensel yasalar üçe ayrılır:
- Fiziksel yasalar
- Biyolojik yasalar
- Toplumsal yasalar
Evrensel yasalardan daha önce biyolojik yasalar ve fiziksel yasalar üzerinde durmuştuk. Bu yazıda ise toplumsal yasalara odaklanacağız.
Toplumsal Yasa Nedir?
Allah’ın yeryüzüne koyduğu ve sosyal yaşamla ilgili olan yasalara toplumsal yasa denmektedir. Bir toplumun oluşması ve gelişmesi bu yasalarla sağlanır.
Kur’an- Kerim’de toplumsal yaşamla ilgili çeşitli öğütler verilmekte ve bazı ilkeler konmaktadır. Toplumsal yasalar Kuranı Kerim’de “sünnetullah” kavramı ile ifade edilir.
Ahlak kuralları, göç, toplumsal düzen, toplumsal barış veya toplumsal çatışma gibi olguların hepsi toplumsal yasalarla ilişkilendirilebilir. Kur’an’da toplumsal yasalar geçmiş kavimlerin yaşantılarıyla izah edilmiş ve onlardan ders çıkarmamız beklenmiştir.
Toplumsal yasaların özellikleri şöyle özetlenebilir:
- Diğer yasalar gibi sebep – sonuç ilişkisine dayanırlar.
- Sünnetullah kavramıyla ifade edilirler.
- Toplumun oluşması, gelişimi, değişimi gibi konuları ele alırlar.
- Sosyal yasalar oldukları için biyolojik yasalar ya da fiziksel yasalar gibi değişmez değildir.
- Bu yasalar fiziksel ve biyolojik yasalar gibi kesin ve değişmez değildir.
- Bazı yönleriyle evrenseldir.
- Doğruluk, adalet, sevgi, kardeşlik, kul hakkı gibi temel ilkelere dayanır.
Evrendeki düzen için nasıl fiziksel ve kimyasal yasalar konmuşsa toplumdaki düzen için de toplumsal yasalar konmuştur.
Toplumsal Yasalara Örnekler
Toplumsal yaşamın her alanında birçok toplumsal yasa örneği vardır. Birkaç örnek listeleyelim.
Toplumsal yasa örnekleri şöyle listelenebilir:
- Toplumu oluşturan bağlardan en önemlisi hoşgörüdür.
- Sevgi bir toplumu geliştiren ve bir arada tutan çok önemli bir bağdır.
- Aile, eğitimin başladığı en önemli toplumsal kurumdur.
- Eğitimli bir toplumun ilerlemesi daha kolaydır.
- İnsanlar arasında eşitsizlik arttıkça diğer sorunlar da artar.
- Gelir adaletinin olması toplumsal barışa katkı yapar.
- Zengin fakir ayrımı bir topluma zarar verir.
- Hiçbir ırkın diğerine göre üstünlüğü yoktur. Irkçılık toplumsal barışa zarar verir.
- Her türlü ayrımcılık toplumsal barışa zarar verir.
- Göç alan toplumlar genişler.
- Göç veren toplumlar daralır.
- Adaletin işlemesi için hukuk kurallarının herkese eşit uygulanması gerekir.
- Gelenek ve görenekler diğer toplumsal kuralları tamamlayan unsurlardır.
- İyilik eden iyilik bulur.
- Sadece kendimizi değil çevremizdekileri de düşünmeliyiz.
- Akrabalara sevgi ve saygı göstermek bir gerekliliktir.
- Aç insanları doyurmak çok önemli bir erdemdir.
- Paylaşmak mutlulukları arttırır.
- Cimrilik kötü bir özelliktir.
Toplumsal hayatı düzenleyen çok sayıda yasa vardır. Bu örnekleri kendiniz de çoğaltabilirsiniz.
Toplumsal Yasalarla İlgili Ayetler
Kur’an-ı Kerim kişiyi ahlaklı olmaya sevk eden bir ilahi mesajdır. Bu nedenle toplumsal yasalara da sıkça değinir. Geçmiş toplumlarla ilgili verilen birçok bilgi de yaşananlardan ders almayı öğütlemektedir. Sınavda bu tür ayetler karşımıza çıkabilir.
Toplum yasalarla ilgili ayet örnekleri aşağıdaki gibidir:
“… Şüphesiz ki, bir kavim kendi durumunu değiştirmedikçe Allah onların durumunu değiştirmez…” (Ra’d suresi, 11. ayet)
“Hep birlikte Allah’ın ipine sımsıkı yapışın; bölünüp parçalanmayın. Allah’ın size olan nimetini hatırlayın. Hani siz birbirine düşman idiniz de Allah gönüllerinizi birleştirdi ve O’nun nimeti sayesinde kardeş oldunuz” (Âl-i İmrân suresi, 103 . ayet)
“Sizden önceki milletlerin başından nice olaylar gelip geçmiştir. Yeryüzünde gezin dolaşın da yalancıların sonunun nasıl olduğuna bir bakın.” (Âl-i İmrân suresi, 137 . ayet)
“Her toplumun belirlenmiş bir eceli vardır.Ecelleri geldiğinde onu ne bir an erteyeleyebilirler ve ne de bir an öne alabilirler.” (Araf suresi, 34. ayet)
“Onlar yeryüzünde gezip kendilerinden öncekiler sonunun nasıl olduğuna bakmazlar mı?” (Fatır suresi, 44. ayet)
“Ey iman edenler! Kendiniz, ana babanız ve en yakınlarınızın aleyhine de olsa Allah için şahitlik yaparak adaleti titizlikle ayakta tutan kimseler olun… (Nisa suresi, 135. ayet)
“Sadece içinizden zulmedenlere dokunmakla kalmayacak olan fitneden sakının ve bilin ki Allah’ın cezası şiddetlidir.” (Enfâl suresi, 25 . ayet)
Ders kitaplarınızda geçen ve en çok karşınıza çıkacak ayetler yukarıdaki gibidir. Ancak Kur’an’da birçok başka toplumsal yasaya işaret eden ayet de bulunmaktadır.
Toplumsal Yasalarla İlgili Örnek Sorular
Toplumsal yasalar nedir ve ne gibi konuları içerir değindik. Ayrıca örnek yasalar verdik ve örnek ayetleri de paylaştık. Dilerseniz bu öğrendiklerimizden sonra birkaç örnek soruyla konuyu pekiştirelim.
1. Toplumsal yasalarla ilgili afiş çalışması yapacak Meryem, çalışmasında aşağıdakilerden hangisini kullanırsa hata etmiş olur?
A) Eğitim alma hakkı her insanın hakkıdır.
B) Gelir dağılımının adaletli olduğu toplumlarda yoksulluk da azalır.
C) Kuraklık göçleri tetikleyen bir nedendir.
D) İnsanlar arasında eşitlik yoksa mutluluk artar.
İnsan sosyal bir varlık olduğu için diğer insanlarla birlikte yaşamak zorundadır. Birlikte yaşamanın ise çeşitli zorlukları vardır. Adalet bu zorlukları aşmanın en önemli basamağıdır.
2. Yukarıdaki ifadeler hangi evrensel yasayla ilişkilendirilebilir?
A) Toplumsal
B) Fiziksel
C) Biyolojik
D) Psikolojik
3. Aşağıdakilerden hangisi toplumsal yasalara örnek değildir.
A) Adalet herkese hak ettiğini vermekle sağlanır.
B) Barış ortamının olması insanların kendini geliştirmesi için temel bir şarttır.
C) Yağın öz kütlesi sudan daha düşüktür.
D) Hoşgörü çok önemli bir insani değerdir.
“…Sen Allah’ın yasasında (sünnetullahta) hiçbir değişiklik bulamazsın. Sen Allah’ın yasasında asla bir sapma da göremezsin.” (Fetih suresi, 23. ayet)
4. Yukarıdaki ayette hangi evrensel yasadan bahsedilmektedir?
A) Hukuksal yasalar
B) Toplumsal yasalar
C) Fiziksel yasalar
D) Psikolojik yasalar
5. Aşağıdakilerden hangisi toplumsal yasaların bir özelliği değildir?
A) Bazı yönleriyle evrensel nitelikler taşır.
B) Toplumsal konularla ilgilidir.
C) Deneye dayanır.
D) Sünnetullah kavramıyla ifade edilir.
Cevaplar sırasıyla 1D, 2A, 3C, 4B, 5C şeklindedir. Test kitaplarında yer alan soruları da çözerek bilgilerinizi pekiştirebilirsiniz.